Demand sa lanot sa abaka, padayon ang pagtaas – eksperto
Padayon ang pagsaka sa demand o panginahanglan sa lanot sa abaka (abaca fiber) sa tibuok kalibutan diin kinahanglang nga himuon kini nga oportunidad sa mga mag-uuma nga mubalik sa pagpananom og abaka.
Mao kini ang gibutyag ni Dr. Feliciano G. Sinon, Head sa National Abaca Research Center kun NARC dinhi sa Visayas State University atol sa DYDC-FM Special Talk kagahapon Hulyo baynte uno ning tuiga.
Sumala pa ni Dr. Sinon, mingtaas ang panginahanglan sa abaka fiber tungod sa mga practical nga gamit niini sa paggama og mga nagkadaiyang industrial nga produkto sama sa pulp, pisi, paper, car body parts ug uban pa. Matud pa ni Dr. Sinon, ang abaka dugay na’ng gigamit tungod sa fiber niini bisan pa man sa wala pa ang panahon sa mga Espanyol. Mingtaas ang produksyon sa abaka sa 19th ug 20th century tungod kay pwede kining mahimong pisi ug uban pa. Apan sa pagkadiskubre sa plastic, hinay-hinay nga nawala ang demand sa abaka. Sa paglabay sa mga katuigan, mingbalik ang demand sa abaka tungod kay natural kini nga produkto ug dili makadaot sa kinaiyahan kung ikumparar sa plastic.
Gibutyag usab ni Sinon nga ang NARC usa ka ahensya nga natukod niadtong dekadad otsenta dinhi sa VSU. Ang NARC adunay lima ka sections: ang Germplasm, Disease Diagnostic, Tissue Culture Laboratory, Engineering, ug Utilization Section.
Matud pa ni Sinon, ang kalibutan nanginahanglan og 120,000 tons matag tuig apan dili kini ma-abot sa mga abaca fiber producers. Sa mga local abaca mills sa Leyte lang, kaya niining magproseso og 50 tons matag adlaw apan bisan kini dili maabot ang demand. Angayang masayran nga ang Pilipinas gihapon ang nag-unang producer sa abaca fiber sa kalibutan.
Apan bisan pa man niini, gibutyag ni Sinon nga kinahanglan gihapon nga buhi-on ang industriya sa pagproduce og abaca fibers sa Leyte. Matud pa nga usa sa mga problema sa pagkunhod sa abaca supply sa Leyte mao ang pagkatap sa sakit nga Abaca Bunchy Top virus.
Gidasig ni Dr. Sinon ang mga mag-uuma sa abaka ug ang mga buot mupatubo og abaka nga magpundok og maghimo og asosasyon. Usa usab sa mga success stories sa abaca sa rehiyon mao ang pagbalik sa industriya sa abaka sa Sogod, Southern Leyte sa tabang sa NARC. Anaa usay gipahigayon nga Regional Abaca Summit ang NARC kauban ang PhilFIDA (Philippine Fiber Development Authority) ug ubang mga stakeholders aron sa hini-usang pagtuki ug paghatag og solusyon sa mga problema sa industriya.
Matud pa ni Dr. Sinon, daghan na ang nadasig nga mag-uma og abaka tungod sa kataas sa demand niini ug dako nga palit sa matag kilo sa processed abaca fiber nga anaa sa P120 ang kilo. Kini mas bintaha sa ubang pananom sama sa lubi nga ubos ang palit, ug sa ubang field crops nga nanginahanglan og intensive farming o kinahanglan gyud nga bantayan.
Apan usa sa mga nakitang problema karon mao ang pagtaas sa panginahanglan sa mga planting materials o igtatanom diin dili ma-akos sa Tissue Culture Laboratory sa NARC ang pagproseso sa planting materials. Mao nga usa sa mga proyekto sa NARC karon mao ang pagpalambo ug pagpadako sa Tissue Culture Laboratory.
